MÔ TẢ SẢN PHẨM
Văn Khấn Nôm Truyền Thống Của Người Việt
Từ lâu đời, người Việt (Kinh), một phường 54 tộc người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam, có tập quán thờ Thiên Thần (Thần Mây, Thần Mưa, Thần sấm, Thần Chớp), Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện); thờ trời, đất, núi, sồng; đặc biệt là thờ những bậc anh hùng dựng nước và cứu nước, Tổ sư của các nghề, Tổ khai khẩn mở mang điền địa, làng xã và thờ cúng cha mẹ, ông bà (gọi là tổ tiên), rồi gia thần - những vị thần cai quản vùng đất ở gia đình (gọi là Thổ công).
Xã hội phát triển, mặc dù có sự pha trộn tôn giáo, nghi lễ và tín ngưỡng khác nhau, nhưng người việt vẫn lấy sự thờ cúng tổ tiên làm trọng. Mở rộng ra cộng đồng làng xã, dân tộc, đó là tín ngưỡng Thành hoàng, tín ngưỡng Tứ bất tử, tín ngưỡng thờ Mau, tín ngưỡng về cội nguồn Hùng Vương.
Bên cạnh đó, các nghi lễ vòng đời như: ngày sinh, ngày đầy cữ, ngày đầy tháng, đầy năm; rồi lễ cưới, lễ mừng thọ, lễ tang; cho tới các lễ tiết trong năm như: Tết Nguyên đán, Tết mồng Ba tháng Ba, mồng Năm tháng Năm, Rằm tháng Bảy, Rằm tháng Tám... cũng rất được coi trọng.
Khi thực hiện các nghi lễ kể trên, con người đều muốn bày tỏ lòng thành thông qua các lời khấn. Khấn là hành động biểu hiện sự bày tỏ tâm thành cầu xin của con người trước các lực lượng siêu nhiên, trước các đấng vô hình, trước sự linh thiêng của các hương hồn người đã khuất, trước các oai lực của Thánh, Thần, Phật, BỒ Tát...Lễ vật khi khấn cầu, không nhất thiết phải bày biện mâm cao cỗ đầy, có khi chỉ cần một nén hương thơm, một chén nước lã rồi khấn nhỏ nhẹ như chỉ vừa đủ cho người khấn và đấng vô hình linh thiêng hay biết là được.
Trong trường họp người khấn cầu sợ rằng mình không thuộc mà bỏ sót những nội dung khấn, hoặc lúng túng trong giờ phút linh thiêng, người ta sẽ viết văn khấn vào một tờ giấy trang trọng, đặt trên chiếc đĩa để trên mâm lễ vật, rồi thắp hương nhang và vái. Khi tàn hương nhang, tờ văn khấn được hóa cùng với vàng, tiền (nếu có) cũng rất thuận tiện cho người khấn cầu.
Nhìn lại lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta: Thục An Dương Vương khi xây dựng Loa Thành đã dựa vào yếu tố thần linh để củng cố đế nghiệp. Đó là việc Thần Kim Quy âm phù cho việc xây thành, lại ban cho lẫy thần làm vật thiêng giữ nước. Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 xứ quân ở thế kỷ X cũng dựa vào yếu tố thuận ý ười, nhờ rồng vàng cõng qua sông Hoàng Long khi nguy cấp mà sau lập nên quốc gia Đại cồ Việt. Sách địa chí còn ghi việc vua Trần phong cho nữ thần ở đền Còn là “Đại Càn quốc gia Nam Hải Thảnh Mau thượng đẳng thần Sau này, ngọc phả và sử cũ còn ghi việc Lê Lợi tổ chức kháng chiến chống giặc Minh (1418 - 1428) đã cho tướng về đền Còn làm lễ, cầu mong âm phù của vị Thánh Nương ờ đền Còn.Thời Nguyễn mỗi khi có biến cố, hạn hán mất mùa, triều đình đều lo sửa lễ cầu trời tại đàn Nam Giao và các linh từ trong nước...
Đó là những điêu được ghi trong sử sách, còn trong dân gian thì lưu truyền biết bao câu chuyện linh ứng nhờ “lời kêu, tiếng khấn” của người làm lễ dâng hương vói gia tiên, gia thần, thánh thần, chư Phật, chư Bồ Tát, Đức Thánh Hiền. Những vấn đề nêu ừên, thực hư thế nào vẫn còn bỏ ngỏ, chờ các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và những người đời sau làm sáng tỏ. Tuy nhiên, dân gian vẫn có câu “có thờ có thiêng, cỏ kiêng có lành”, khi con người tự biết mình là kẻ có lỗi thì phải khấn vái, cầu xin các đấng vô hình thiêng liêng, phù hộ độ trì cho tai qua, nạn khỏi, cho phúc đức lâm môn, cho nhân an vật thịnh... Vậy nên khi dâng lễ, cần có văn khấn để giãi tỏ lòng thành.
Trong phạm vi cuốn sách này, chúng tôi chia các bài văn khấn thành ba phần:
Phần một: Văn khấn gia tiên và các dịp lễ tiết ừong năm
Phần hai: Văn khấn trong các nghi lễ vòng đời người
Phần ba: Văn khấn tại các đền, đình, chùa, miếu, phủ...
Ngoài ra, chúng tôi có sưu tầm một số kinh nghiệm xem ngày, chọn giờ của người xưa để bạn đọc tham khảo. Thực ra đây cũng là một “trò chơi văn hóa” giúp cho con người yên lòng, vững tin vào cuộc sổng hiện tại và tương lai tươi sáng.
